Ho là phản xạ có lợi để tống dị vật, đờm dãi...ra khỏi đường hô hấp, ngăn không cho vi trùng (Virus, vi khuẩn...) xâm nhập sâu hơn nữa.

Biện chứng luận trị Đông y tùy biểu hiện người bệnh, tùy nguyên nhân xâm nhập mà phân chia ra ho hàn, ho nhiệt, ho do phong, do thấp tà... phân ra ho do ngoại cảm, ho do nội thương...thực tình là người thầy thuốc cũng có lúc bối rối khó lòng phân biệt được một cách chính xác tuyệt đối. Tuy nhiên chúng ta có thể nhận định tương đối tình trạng của con thuộc ho hàn hay ho nhiệt, đây là hai chứng trạng hay gặp nhất khi con bị ho cảm. Bài viết này sẽ giới thiệu các bố mẹ 5 bài thuốc chữa ho hàn dễ làm dễ kiếm mà hiệu quả không ngờ.

Trước hết nhắc lại các dấu hiệu đặc trưng nhất của ho hàn:

+ Diễn biến tuần tự Con bạn xuất hiện hắt hơi, sổ mũi, chảy mũi trong rồi chuyển qua trắng đục hoặc xanh…

+ Ho ban đầu thường ho khan, sau chuyển qua ho đờm trắng trong, tiếng ho âm thanh bó lại cảm giác không phát ra được.

+ Sắc mặt trắng hơi xanh hơi tái, có thể kèm sốt nhẹ 37,5-38,5 độ, hoặc không sốt

+ Một số trẻ lớn hơn biết kêu đau họng,ngạt mũi, đau đầu…

+ Có thể kết hợp nôn, ọe, đi ngoài hơi nát hoặc đi nhiều lần, nước tiểu thường trong

+ Thích được massage, làm ấm lên thì đỡ ho nhanh ( bôi xoa dầu tràm, ngâm chân nước ấm, dán cao ấm huyệt dũng tuyền, ăn cháo tía tô hành gừng…)

+ Ho hàn để lâu không xử lý tốt cũng dễ chuyển thành “ho nhiệt”

Về mặt Tây y là ho hàn chính một trong các dấu hiệu con bạn bị cảm lạnh do họ Virus Rhinoviruses gây ra. Đông y có thể xếp vào phạm vi chứng Cảm mạo phong hàn, phép trị thường là Tân ôn giải biểu, chỉ khái, tức là dùng các vị thuốc cay (tân) ấm (ôn), giảm ho (chỉ khái)... Do đó từ lâu đời dân gian các cụ đã biết dùng các vị thuốc chứa tinh dầu (Cay, ấm) để xông, để đun uống lúc cảm lạnh, ho hàn...mà giúp phục hồi sức khỏe nhanh chóng trở lại lao động bình thường, còn trẻ nhỏ thì chóng khỏi, không bị biến chứng viêm phế quản, viêm phổi...

Bài thuốc số 1: Tía tô chanh đường

Tía tô 3-5 lá, lá chanh 1-3 lá, ngải cứu 1 cọng, lá gai gói bánh gai 1 lá (Nếu không có lá gai với ngải cứu cũng được), rửa sạch, thái vừa, thêm 50-70ml nước lọc, đun sôi 2-3 phút, rót ra để nguội bớt thêm chút đường phèn hoặc đường vàng, mật ong ( với trẻ trên 1 tuổi) cho uống rồi ăn cháo ấm. Nếu bé nôn nhiều có thể thêm 1-2 lát gừng mỏng cả vỏ đun chung. Chỗ lá thuốc đó đun uống 3 lần/ ngày.

Áp dụng cho cả trẻ từ 6 tháng tuổi, trẻ nhỏ tháng hơn nên tham vấn ý kiến bác sỹ đông y trước khi dùng.

Đặc biệt hiệu quả với ho kèm sổ mũi, ngạt mũi, chảy mũi trong hoặc ít ho nhưng sổ mũi kéo dài.

Theo y học cổ truyền, tía tô có vị cay, tính ấm, lợi vào kinh tỳ, phế. Tác dụng phát tán phong hàn, hóa đờm, giải uất, giải độc, an thai, chữa hen suyễn, tê thấp, trị ho, thúc đẩy tiêu hóa, giảm đau… 

Bài thuốc số 2: Húng chanh đường phèn

Lá húng chanh 5-7 lá tươi, rửa sạch, thái nhỏ, cho vào bát con, cho đường phèn hoặc đường vàng vừa đủ. Đem chưng cách thủy đến khi nào đường phèn tan ra hết thì tắt bếp. Để hiệu quả hơn các bạn có thể chưng đường phèn cho chảy ra thành dạng lỏng rồi mới cho húng chanh vào chứng tiếp 3-5 phút, thì tinh dầu trong húng chanh sẽ hòa tan tốt nhất trong đường phèn, giữ được nhiều dược chất. Chia uống 3-4 lần/ ngày. Mỗi lần uống lại ngâm lại cho ấm

Áp dụng: Trẻ từ 3 tháng tuổi trở lên

Hiệu quả với trường hợp chớm ho chớm viêm họng

Cũng có thể đun như bài thuốc số 1 nhưng hiệu quả kém hơn.

Húng chanh có vị the cay, hơi chua, mùi thơm, tính ấm và 2 kinh can và phế, có tác dụng lợi phế, trừ đờm, giải cảm, thoái nhiệt, tiêu độc.

Bài thuốc số 3: Gừng, tỏi, mật ong

Gừng tươi nguyên vỏ rửa sạch, để ráo, thái mỏng. Tỏi bóc vỏ đập dập. Tỷ lệ 1 Gừng:1 tỏi bằng nhau. Cả hai cho vào hũ thủy tinh rồi đổ mật ong ngập thuốc, ngâm càng lâu càng tốt. Tầm 1 tuần trở lên là dùng được.

Áp dụng trẻ từ 1 tuổi trở lên. Thích hợp dự phòng mùa đông những hôm gió mùa lạnh tăng cường, trước khi đi học cho bé uống 1-2 thìa cafe.

Khi cần gấp không có sẵn, cũng có thể đun 3 lát gừng với 50-60ml nước sôi trong 2-3 phút, rồi rót ra thêm chút mật ong hoặc đường phèn đường vàng  cho bé uống.

 Mật ong có vị ngọt, tính bình, quy vào kinh Tỳ, Phế và Đại trường, giúp bổ tỳ vị, chỉ khát, dưỡng huyết, tăng sinh lực, giúp ăn ngon miệng, thanh nhiệt, giải độc, nhuận phế,… 

Bài thuốc số 4: Lá hẹ đường phèn

Hẹ tươi 20-30g, rửa sạch thái ngắn, chưng đường phèn tương tự như bài số 2 cho bé uống.

Áp dụng cho trẻ từ 6 tháng.

Cây hẹ có tác dụng thông khí ở phổi, hạ khí đầy ở bụng, điều hòa tạng phủ

Bài thuốc số 5: Lá trầu mật ong

Lá trầu bánh tẻ 1-2 lá, rửa sạch thái nhỏ, cho vào bát con thêm mật ong vừa đủ ngập, chưng cách thủy, để sôi 3-5 phút thì lấy ra lọc bỏ bã. Chia cho bé uống 3-4 lần trong ngày.

Cách khác lấy 7-10 lá trầu rửa sạch, thái nhỏ, giã hoặc xay rồi vắt lấy nước, thêm khoảng 3 thìa mật ong vào khuấy đều. Chia cho bé uống ngày 2-3 lần, sau ăn, mỗi lần 3-4 thìa cafe. Chỗ hỗn hợp lá trầu mật ong đó cho ngăn mát tủ lạnh, mỗi lần dùng lại ngâm ấm lại.

Áp dụng: Trẻ trên 1 tuổi, ho hàn đờm khò khè nhiều, chớm viêm phế quản.

Ngoài ra tùy địa phương mà chúng ta có thể lựa chọn các loại cây vườn nhà khác như lá xương sông, húng quế, lá tràm gió, ... để sử dụng tương tự như 5 bài thuốc trên.

Lá trầu không có vị cay nồng, mùi thơm hắc, tính ấm, có tác dụng trừ phong, tiêu viêm, sát trùng, kháng khuẩn

Lưu ý:

Khi áp dụng các bài thuốc trên trong vòng 2-3 ngày không thấy bé cải thiện tình trạng ho, đờm, mũi... thì bố mẹ nên đưa bé đi khám để tìm đúng nguyên nhân và được các Bác sỹ kê phương thuốc đông y thích hợp với bé, ngăn biến chứng viêm phổi...