Hoàng đế nội kinh đã từng viết: “ Lục phủ ngũ tạng đều có thể là nguyên nhân gây ra ho, không phải chỉ riêng mỗi tạng Phế”. Ho là triệu chứng mà chúng ta gặp hằng ngày, tưởng chừng như là một chứng bệnh đơn giản, dễ chữa. Nhưng từ xa xưa, các ý gia cổ đã cho rằng Ho (khái thấu) là một “nan chứng” không hề dễ, đặc biệt với đối tượng là trẻ nhỏ, trẻ ho lâu ngày cần tìm nguyên nhân chính xác, biện chứng có hàn nhiệt, hư thực. Điều này đối với các bậc phụ huynh có lẽ là điều tương đối khó, tuy nhiên các bậc phụ huynh có thể tham khảo các phân tích sau đây để có thể đánh giá sơ bộ về tình trạng của con, em mình, từ đó có hướng xử trí cho trẻ đúng đắn hơn:

Nếu thời tiết vào mùa thu đông, các chứng ho do phong nhiệt sẽ ít hơn, trẻ ho thường bởi nguyên nhân do hàn. Ngược lại, khi thời tiết bước vào hè oi nóng, ho do phong nhiệt sẽ xuất hiện nhiều hơn. Tuy nhiên, ngoài việc phân biệt ho hàn hay ho nhiệt, chúng ta còn nên quan tâm đến vấn đề ho có kèm theo yếu tố “thấp” hay không.

Xác định giai đoạn ho hiện tại của trẻ có kèm triệu chứng của “thấp khí” hay không?

Các triệu chứng trẻ ho có kèm theo yếu tố “thấp”, các bố mẹ có thể quan sát các triệu chứng đi kèm như sau ở con:

- Trẻ chán ăn: Trẻ có yếu tố “thấp trệ” thường sẽ ảnh hưởng đến chức năng tiêu hoá của trẻ, dẫn đến trẻ chán ăn, ăn không ngon miệng.

- Quan sát rêu lưỡi: Rêu lưỡi trắng dày, trơn dính là biểu hiện của hàn thấp; rêu lưỡi trắng dày hoặc vàng dày, dính, không trơn là biểu hiện của thấp hoá nhiệt.

- Đại tiện phân dính: Khi trẻ đi đại tiện xong, bố mẹ có thể quan sát màu sắc, hình dạng phân của con, việc này giúp ích rất nhiều trong việc theo dõi tình trạng sức khoẻ của trẻ. Biểu hiện điển hình của “thấp” chính là phân trẻ dính hoặc không thành khuôn, khi xả vẫn còn dính bồn cầu, phải lau nhiều lần mới có thể lau sạch mông cho trẻ. Chúng ta luôn có cảm giác trẻ không đi đại tiện một cách sạch sẽ được.

- Chảy nước dãi khi ngủ: Phụ huynh nhận thấy con thường xuyên chảy nước dãi khi ngủ, khi thức dậy, miệng trẻ có thể có cảm giác chua chát, đôi khi đắng miệng, đó là biểu hiện chức năng tiêu hoá của tỳ vị ở trẻ tương đối kém dẫn đến sinh ra “thấp” tràn.

Những biểu hiện trên đây chứng tỏ bên trong trẻ có yếu tố nội “thấp”.

Trẻ có nội thấp, dùng Lục quân tử thang

Bài thuốc Lục quân tử thang với thành phần chính là bài Tứ quân tử thang gia thêm 2 vị là trần bì và bán hạ.

Trên thực tế, với các trẻ có biểu hiện của nội thấp, đồng nghĩa với việc chức năng tiêu hoá của Tỳ Vị ở trẻ đã bị ảnh hưởng ít nhiều, thậm chí tạng Tỳ đã bị hư tổn khá nhiều. Theo ngũ hành, tỳ thổ sinh phế kim, tỳ thổ là mẹ, phế kim là con. Nếu mẹ bị bệnh ắt sẽ ảnh hưởng đến tạng con, trường hợp này, triệu chứng ho của trẻ nguyên nhân là do tỳ hư, điều trị cần tập trung vào tỳ.

Với trường hợp trẻ ho lâu ngày nếu có yếu tố thấp kèm theo, các bậc phụ huynh có thể cho trẻ dùng bài thuốc cổ phương Lục quân tử thang với tác dụng ích khí kiện tỳ, táo thấp hoá đàm.

“Tứ quân tử thang” là một bài thuốc cổ phương kinh điển mà chắc hẳn nhiều người trong chúng ta đã từng nghe qua hoặc biết đến bài thuốc này. Bài thuốc Tứ quân tử thang bao gồm 4 vị thuốc là nhân sâm, bạch truật, phục linh, cam thảo; bài thuốc Lục quân tử thang với thành phần chính là bài Tứ quân tử thang gia thêm 2 vị là trần bì và bán hạ. Tinh tuý của bài thuốc này là “hoá thấp tỉnh Tỳ” và “kiện vận Tỳ”.

Khi yếu tố thấp trong cơ thể qúa thịnh, gây cản trở sự vận hoá của tạng tỳ  (thấp khốn tỳ), lúc này cần sử dụng các vị thuốc có vị thơm (phương hương tỉnh tỳ) như trần bì và bán hạ. Bổ sung tác dụng cho bài thuốc “Tứ quân”, đạt hiệu quả vừa kiện tỳ vừa lý khí, chỉ khái ( giảm ho), hoá đàm.

Ho trên thực tế là một triệu chứng thường gặp nhưng không dễ chữa, trong quá trình điều trị cho trẻ các bậc phụ huynh cần chú ý cho trẻ ăn thực đơn thanh đạm, dễ tiêu hoá, tránh ăn các đồ ăn cay nóng, béo ngọt, các thực phẩm như cá hay hải sản nếu trẻ không dị ứng thì hoàn toàn có thể ăn được, tuy nhiên nên cho trẻ ăn khi đã được chế biến, không nên ăn đồ sống.