Trong y học cổ truyền, huyết là nền tảng quan trọng của sinh mệnh, có tác dụng nuôi dưỡng toàn thân và duy trì hoạt động sinh lý bình thường. Khi huyết hư, cơ thể sẽ xuất hiện các triệu chứng như da xanh xao, chóng mặt, tim đập hồi hộp, mất ngủ, kinh nguyệt không đều, suy giảm trí nhớ, thậm chí ảnh hưởng đến chức năng tạng phủ.

Trong số các bài thuốc bổ huyết, Tứ Vật Thang, Đương Quy Bổ Huyết Thang và Quy Tỳ Thang là ba phương thuốc kinh điển, được sử dụng rộng rãi từ cổ chí kim. Mặc dù đều có tác dụng bổ huyết, nhưng mỗi bài thuốc lại có cơ chế tác động khác nhau, phù hợp với những đối tượng bệnh nhân khác nhau.

Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở việc bổ huyết đơn thuần, những bài thuốc này còn có tác dụng điều hòa khí huyết, tăng cường thể trạng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho nhiều đối tượng khác nhau. Việc lựa chọn đúng bài thuốc sẽ giúp người bệnh hồi phục nhanh chóng, cơ thể khỏe mạnh, tinh thần minh mẫn.

Bổ huyết – Giải pháp cho cơ thể suy nhược

Chỉ định chung: Dùng cho các trường hợp huyết hư.

Triệu chứng chính: Da xanh xao, chóng mặt, móng tay nhợt nhạt, tim đập hồi hộp, mất ngủ, lưỡi nhạt màu, mạch nhỏ. Phụ nữ có thể bị kinh nguyệt không đều, lượng kinh ít, sắc kinh nhạt hoặc thậm chí bế kinh.

Vị thuốc thường dùng: Thục địa hoàng, Đương quy, Bạch thược, A giao, Nhãn nhục…

Các bài thuốc tiêu biểu: Tứ Vật Thang, Đương Quy Bổ Huyết Thang, Quy Tỳ Thang.

Điểm danh một số bài thuốc tiêu biểu giúp bổ huyết

1. Tứ Vật Thang  – Bổ huyết điều huyết, bài thuốc nền tảng

- Nguồn gốc: Tiên Thọ Lý Thương Tục Đoạn Bí Phương (仙授理傷續斷秘方)

-Thành phần:

Đương quy (9g)                                    Xuyên khung (6g)

Bạch thược (9g)                                    Thục địa hoàng (15g)

- Công dụng chính: Bổ huyết, điều huyết.

- Chỉ định:

+ Huyết hư gây chóng mặt, tim đập hồi hộp, mất ngủ, da nhợt nhạt, môi và móng tay không tươi.

+ Kinh nguyệt không đều, bế kinh, đau bụng kinh.

+ Dưỡng huyết sau sinh, điều trị suy nhược cơ thể.

- Đặc điểm nổi bật:

+ Tứ Vật Thang được xem là bài thuốc nền tảng trong điều trị huyết hư, được mệnh danh là “Huyết gia bách bệnh chi thông phương”.

+ Thục địa hoàng bổ huyết mạnh mẽ, Đương quy dưỡng huyết và hoạt huyết, Bạch thược nuôi dưỡng âm huyết, Xuyên khung giúp khí huyết lưu thông.

+ Vừa bổ huyết, vừa hoạt huyết, giúp dưỡng huyết mà không gây trì trệ.

- Ứng dụng hiện đại:

Thuốc hoạt huyết thông mạch P/H được bào chế theo bài thuốc Tứ vật thang

+ Điều trị thiếu máu, rối loạn kinh nguyệt, đau bụng kinh.

+ Hỗ trợ cải thiện các bệnh về huyết như thiếu máu cơ tim, thiếu máu não.

+ Giúp phụ nữ sau sinh nhanh chóng phục hồi.

- Lưu ý:

+ Nếu huyết hư kèm huyết ứ, có thể thay Bạch thược bằng Xích thược, Thục địa bằng Sinh địa.

2. Đương Quy Bổ Huyết Thang – Bổ khí sinh huyết, chữa huyết hư phát nhiệt

- Nguồn gốc: Nội Ngoại Thương Biện Hoặc Luận 

- Thành phần:

Hoàng kỳ (30g)

Đương quy (6g)

- Công dụng chính: Bổ khí sinh huyết, chữa huyết hư phát nhiệt.

- Chỉ định:

+ Huyết hư phát nhiệt, biểu hiện bằng sốt nhẹ, da mặt ửng đỏ, khát nước, mạch hồng đại nhưng vô lực.

+ Phụ nữ sau sinh huyết hư, người mất máu nhiều.

+ Cơ thể suy nhược, vết thương lâu lành, miễn dịch kém.

- Đặc điểm nổi bật:

+ Bài thuốc dùng Hoàng kỳ liều cao để bổ khí, từ đó sinh huyết.

+ Đương quy có tác dụng dưỡng huyết, giúp khí huyết tương sinh.

+ Nguyên lý điều trị: "Hữu hình chi huyết bất tốc sinh, vô hình chi khí sở đương cấp cố"  – Huyết hữu hình không thể sinh nhanh, khí vô hình cần được củng cố trước.

Thuốc Đương quy bổ huyết P/H được bào chế theo bài thuốc cổ phương Đương quy bổ huyết thang

- Ứng dụng hiện đại:

+ Điều trị thiếu máu do mất máu nhiều, bệnh lý huyết học như ban xuất huyết dị ứng, thiếu máu bất sản.

+ Cải thiện tình trạng viêm loét lâu lành, suy giảm miễn dịch.

+ Hỗ trợ điều trị xuất huyết tử cung cơ năng, rối loạn nội tiết tố nữ.

- Lưu ý:

+ Nếu có huyết ứ, có thể gia thêm Xuyên khung, Hồng hoa.

+ Nếu người bệnh có tỳ vị hư yếu, có thể kết hợp với Tứ Quân Tử Thang.

3. Quy Tỳ Thang – Kiện tỳ sinh huyết, an thần dưỡng tâm

- Nguồn gốc: Trùng Định Nghiêm Thị Tế Sinh Phương

- Thành phần:

Hoàng kỳ (18g)                                        Bạch truật (18g)

Đương quy (3g)                                       Nhãn nhục (18g)

Toan táo nhân (18g)                                 Nhân sâm (9g)

Mộc hương (9g)                                       Viễn chí (3g)

Phục thần (18g)                                       Cam thảo (6g)

- Chỉ định:

+ Tỳ khí hư gây suy nhược, tim đập nhanh, mất ngủ, hay quên.

+ Người hay lo âu, căng thẳng, suy nhược thần kinh.

+ Vừa bổ khí, vừa bổ huyết, đồng thời an thần hiệu quả.

+ Kết hợp giữa Hoàng kỳ, Bạch truật để bổ khí kiện tỳ, Đương quy, Nhãn nhục dưỡng huyết, Toan táo nhân, Viễn chí giúp an thần.

Quy tỳ an thần hoàn P/H được bào chế theo bài thuốc cổ phương Quy tỳ thang

- Ứng dụng hiện đại:

+ Điều trị mất ngủ, suy nhược thần kinh, stress.

+ Cải thiện trí nhớ, tăng cường miễn dịch.

+ Hỗ trợ điều trị xuất huyết do tỳ hư.

- Lưu ý:

+ Nếu mất ngủ nặng, có thể gia thêm Bá tử nhân, Phục linh.

+ Nếu ăn uống kém, có thể kết hợp với Bình Vị Tán.

Mặc dù cả ba bài thuốc đều bổ huyết, nhưng mỗi bài lại có trọng điểm khác nhau. Sử dụng đúng bài thuốc sẽ giúp người bệnh phục hồi sức khỏe nhanh chóng, cải thiện chất lượng sống, tinh thần minh mẫn và cơ thể tràn đầy năng lượng. Nếu biết cách kết hợp các phương pháp dưỡng sinh, ăn uống hợp lý và tập luyện phù hợp, hiệu quả của các bài thuốc này sẽ càng được nâng cao.